Categorie: Natuur

Phase

Nieuw! De volledige versie (of nou ja, de eerste twaalf uur dan):

Phase (9-9-2022)

En voor wie die versie wat te opgefokt-jachtig vindt, hier dan tevens in vertraagde vorm; heeft ook wel zijn charme en brengt bepaalde andere subtiliteiten aan het licht. Klinkt in eerste instantie een beetje als een stel gelobotomiseerde Laven, maar na verloop van tijd merk je dat niet meer zo:

Traagphase (10-9-2022)

∿ ∿ ∿

Verschuivende fasen

Onlangs leuk met mensen aan het ideeënwisselen geweest over electronische synthesizermuziek, en dan in het bijzonder over het fenomeen faseverschuiving (phase shifting): het geintje waarmee bijvoorbeeld Steve Reich indertijd zijn eerste schreden in de minimalistiek zette, waarbij herhaalde geluidspatronen een miniem tikkeltje met elkaar uit de pas lopen waardoor ze gaan verschuiven, met allerlei interessante niet-vantevoren-bepaalde emergente ritmes en melodieën tot gevolg.

Daar houden wij van, dus kom, ik gooi ook weer ’ns een repetitieve duit in de zak.

Het idee is supersimpel, het resultaat leuk verrassend en gevarieerd. En net effe anders dan Reich het doet/deed: in plaats van een vooropgezet vast melodietje als uitgangsblok te nemen, heb ik zes aparte tonen genomen, en die elk in hun eigen loopje gezet. Elk daarvan loopt op nét een fractie andere snelheid, waardoor de tonen met elkaar uit de pas gaan lopen. Het gevolg is dat het melodietje niet (zoals bij Reich) hetzelfde blijft, maar zelf geleidelijkaan van vorm verandert.

Voor de interessantie heb ik de boel dan nog gedubbeld in twee partijen (die sommige noten fijn pesterig een half toonhoogtetje uit elkaar spelen), dus in totaal heb je twaalf schuivende lagen:

Aan het begin van het stuk lopen de zes tonen nog droog in een trapje omhoog, dus dat klinkt vrij rechttoerechtaan:

Maar het onderlinge schuiven wordt al gauw merkbaar, en gaandeweg muteert het trapje tot de uiteenstlopende fascinaria, wisselend tussen orde en chaos en vrolijke huppeltjes en polyritmes en gekgeworden orgues de barbarie en wat niet al.

Omdat de loopjes zo miniem in lengte verschillen duurt het mogelijk meerdere leeftijden van het universum voor ze weer terug met elkaar in de pas lopen (zou ik even moeten uitrekenen), maar hier een uitknipsel van wat je na een uur of acht à negen te horen krijgt:

(Luister gerust nog even verder in de rondte naar de andere malle baksels op mijn Soundcloud. Sommige daarvan staan ook in mijn Geluid-playlist op Youtube, andere niet, c.q. vice versa.)

Ik ben er danig mee in mijn sas. Het is weer eens een leuk voorbeeld van het mij oneindig blijvende intrigerende concept “stop ergens een paar doodeenvoudige ingrediënten in en krijg er uiterst complexe en verrassende structuren voor terug”. Wat ik o.a. boeiend vind om te observeren is hoe het oor van de luisteraar (althans dat van deze hier) er patronen in wil vinden en daardoor steeds in een soort staat van alertheid blijft in anticipatie op wat er nu weer voor meebeweegbaars aan zal komen.

Luchtspiegeling

Mijn geboorteland van een afstandje doorheen een verrekijker.

Terschelling
Klikken maakt groter.

Dat het eiland boven de horizon lijkt te zweven komt niet door een stuk hemelkleurig water dat daar toevallig drijft (want dat komt ook voor: zie onderaan deze post), maar door een warm dekentje lucht boven het zeeoppervlak dat zorgt voor een mooi exemplaar van een subtiele luchtspiegeling. Meerbepaald een “neerwaartse luchtspiegeling” (inferior mirage), omdat het spiegelbeeld zich onder het echte ding bevindt:

Een neerwaartse luchtspiegeling

Andersom kan namelijk ook, als er een warmere luchtlaag boven een koudere ligt en de weerspiegelingen juist boven het origineel komen te hangen. Dan heet het – je verwacht het niet – een “opwaartse luchtspiegeling” (superior mirage):

Een opwaartse luchtspiegeling

Ik moet altijd weer even enorm hersenkraken wanneer je ook alweer welk type spiegeling krijgt, waarbij ik dan traag & fronsend de volgende denkstappen doorloop:

  • Als lichtstralen van een spulletje met een lagere dichtheid naar een goedje met een hogere dichtheid stralen (bijvoorbeeld van lucht naar glas), buigen ze af in de richting van het mediumpje met de hogere dichtheid;
  • Warme lucht is lichter dan koude lucht (want stijgt immers op; zie luchtballon), waaraan je kunt onthouden dat warme lucht een lagere dichtheid heeft en koude lucht een hogere;
  • Dus als er een koudere luchtlaag bovenop een warmere ligt, buigen de lichtstralen naar de laag met de hogere dichtheid, oftewel de koude, dus omhoog;
  • Omdat ons oog niet weet welke kronkels lichtstralen hebben afgelegd voordat ze het oog bereiken en uitgaat van een rechte lijn, lijken opwaarts afgebogen stralen van beneden het originele beeld afkomstig te zijn, ergo een spiegelbeeld onder het echte ding te vormen.
  • En vice versa.
Koud boven warm => opwaarts gekromde stralen => neerwaartse luchtspiegeling
Warm boven koud => neerwaarts gekromde stralen => opwaartse luchtspiegeling

Pfoei. En dan schijn je nog ingewikkeldere takken natuurkunde te hebben. Maar je kunt natuurlijk ook gewoon meteen doorstoten naar de vuistregel: de reflectie bevindt zich aan de kant van de warmere luchtlaag.

En dan zijn er ook nog allerhande complexe combinaties van op- en neerwaartse luchtspiegelingen mogelijk, wanneer er meerdere warmere/koudere laagjes lucht bovenop elkaar gepannenkoekt liggen c.q. in elkaar overvloeien. De extremere gevallen daarvan, waarbij vaak bizarre vervormingen en soms ook nog bewegingen optreden, noem je fata morgana. Met muziek van Ruud Bos.

Een fata morgana met niet minder dan vijf(!) afwisselend rechtoppe en onderstebovene reflecties van het origineel (zo te zien een boot).

Overigens is dit:

dan weer geen luchtspiegeling, hoe hard de virals het ook roepen, maar een gevalletje “stuk zee aan de einder met globaal dezelfde tint als de hemel waardoor je het niet ziet en denkt dat de horizon begint bij het donkerdere stuk zee eronder“. Een dode weggevert dat hier niet wordt geluchtspiegeld is het gebrek aan, wel, spiegeling: het schip hangt niet ondersteboven.

Cool effect niettemin, daar niet van.

Stereoboog

Alweer een tijd geen stereofoto’s geplaatst, dus hoog tijd voor weer eens een paar stereofoto’s. Van een regenboog. Of twee, want dezelfde regenboog is nooit dezelfde regenboog, laat staan als je er twee stereofoto’s van maakt, wat dus eigenlijk vier foto’s zijn. Nog mazzel dat het geen dubbele regenboog was (wat het wel was, want alle regenbogen zijn dubbele regenbogen, alleen zie je dat niet altijd).

Instructies hoe stereofoto’s te bekijken hier. Of koop/maak een stereokijker.

Filmpjes

En het is weer tijd voor een ferme kledder video’s uit mijn onuitputtelijke kijkgeschiedenis! Geniet ervan en dien gerust tips in. Nieuwe toevoegingen plaats ik bovenaan. Blader tussen de verschillende pagina’s met de knopjes onderaan deze post.

Cyriak doet het weer.

En hoe is het onderhand met onze IJslandse eruptie?

Hoe zijn runen precies onstaan? Niet zo simpel als je denkt.

Tijdsdocument van een Engelse pub in de jaren ’50.

Vermakelijk commentaar op dieren. Verlaag de afspeelsnelheid om zijn spitsvondsten beter te waarderen.

Miegakure, een ooit te verschijnen computerspel in 4D.

Rauwe klez’.

Trippige filmpjes, gegenereerd met een text to image-algoritme ofzoiets.

Beint vefstreymi frá eldstöðvunum

Er staat momenteel een vulkaan(tje) uit te barsten op IJsland. Hier de livestream:

Dank aan Jeroen voor de tip!

Wat meer achtergrondinformatie:

Tijmleps:

Dichtbijbeelden:

Beroepsdeformatie-zijspoor: Ik fascineer me echt een ongeluk om dat Björk-accent. Klinkt totaal anders dan Vastelandscandinavisch en heeft een stel intrigerende klankmutaties. Zoals:

  • Stemhebbende medeklinkers (b, d, g, z, dzj e.d.) worden nagenoeg stemloos (p, t, k, s, ts[j] etc.): indoors klinkt als intors, beginning klinkt als pekinning, dangerous wordt teenturus;
  • De combinaties sl en sn krijgen een t in het midden: Iceland en slowly klinken als Icetlant en stlowly; is not klinkt als istnot;
  • Beklemtoonde korte klinkers voorafgaand aan een plofklank (p, t, k e.d.) worden door een hoorbare h gevolgd: not en wet klinken als noht en weht, city wordt cihty; dramatic en ridiculous worden dramahtic en ridihculous.

En welke naam moet het bergje krijgen? Nou, lijkt me vrij wiedes.

Prehistorische diepzeeoerwoudgeluiden

Oftewel een merel in mijn achtertuin die ik helemaal de moeder heb vertraagd. Zouden het dan tóch dinosaurussen wezen?

Toelichting: Wat u hoort is simpelweg een zingende merel, maar dan zes keer zo traag oftewel globaal tweeënhalve octaaf naar beneden. Resultaat: een voorwereldlijke olifant-walvis-aap-pteranodon met stukjes wekkerradio. De visualisatie (gemaakt met deze toffe app hier) is een zogeheten spectrogram, waarmee je, zoals Absent Martian al opmerkte, de verschillende onder- en boventonen fraai te zien krijgt.

Ter vergelijk hier de oorspronkelijke opname:

Let wel, deze is niet helemaal één-op-één, want voor de vertraagde versie heb ik de stiltes wat ingekort en gedeelten weggeknipt die storende bijgeluiden bevatten. Behalve de insluipkat aan het eind.*

* Niet Snorri uiteraard, die zou nooit op dergelijke onbeschaamde wijze de aandacht naar zich toe trekken.

Zinnenverzet II

Wordt het niet weer eens tijd dat ik u mijn complete filmpjeskijkgeschiedenis opdring? Ja hè. Het moet tenslotte wel een beetje leuk blijven, zo’n tweede golf. Welaan dan, pak aan dan. Met dank aan alle eventuele tipgevers in verleden, heden en toekomst. Hou u goed, gezellig en gezond!

Net als de vorige keer zal ik verse aanwinsten bovenaan toevoegen, en om te voorkomen dat uw computer smelt de lijst in meerdere pagina’s ophakken (zie navigeerknoppen onderaan).

  • Een zo fijn mogelijke kerst iedereen!
  • Een hele rare meneer die in een eigenverzonnen taal (zoals ik zei, een hele rare meneer) uitleg geeft over zijn silentizer:
  • Wat er zoal onder een vulkaan schuilgaat:
  • Speciaal voor mensen die liever niet Celine Dion horen zingen: een wonderschone doedelzakcover van My Heart Will Go On:
  • Naar aanleiding van The Queen’s Gambit (aanrader verder) voel ik gelukkig geen enkele aandrang om nu ineens heel erg te willen leren schaken, maar het kijken heeft wel een lichte heraanwakkering van het vergelijkbaar-complexe spel Hive in me ontvlamd:
  • Pretpong:
  • Een coronalied uit de Eerste Golf dat het ook nog prima doet voor de Tweede: