Voort-hersenwaaiend op het concept “schrift met vormen die zo min mogelijk van elkaar verschillen” hier alvast een soortement vergelijkbaar idee waar ik al eens vaker mee heb gespeeld (en waar ik vast de eerste c.q. enige niet mee ben): hoe drastisch kun je lettervormen versimpelen tot ze nog nét hun ontcijferbaarheid behouden?
Vrij drastisch, blijkt. Bekijk bijvoorbeeld onderstaande klodders en zie hoe ver u komt. Tip: afstand nemen en door oogharen kijken helpt.
Geinig hoe dat best goed gaat, nietwaar? (Zo niet, tjek de oplossing en daarna kunt u het gegarandeerd niet meer ont-zien.) Ons oog is een meester-pareidoleet, met dank aan alle voorouders die een struik aanzagen voor een sabeltandtijger in plaats van andersom.
Wat hier natuurlijk een vette vinger in de pap heeft zijn dingen als woordbeeld en vooropkennis van de taal, waardoor onduidelijkheden uit de context kunnen worden geraden, zodat hier wel ietsmoet staan en niet lolo:
Had ik in plaats van iets Nederlands een tekst in, zeg, het Kwakwaka’wakw geklodderd, dan was uw vlieger beduidend belabberder opgegaan (even gevoeglijk aannemende dat u geen Kwakwaka’wakwspreker bent).
Leuk experiment. En meteen een nieuw schrift erbij (al is “Palatino Linotype helemaal de moeder blurren en daar een contrastlaag overheen knatsen” misschien niet de origineelste verdienste), dat ik dan maar Klodder zal noemen.
Waar je dan weer dit soort effecten op kunt loslaten:
Misschien is dit een idee voor een subtaaldrabcategorie “kijk welk schrift ook bestaat”, maar dat hangt er een beetje van af hoe vaak ik een schrift tegenkom waar ik blogaandrang van krijg. Hoe dan ook. Kijk welk schrift ook bestaat: Sogdisch.
Van rechts naar links lezen.
Sogdisch is een oude Iraanse taal waar ik verder niets over weet, maar het schrift vind ik mooi, zij het wellicht een tikje onpraktisch. Je hebt van die schriften waarbij je denkt: gezien hoe dik de lijnen zijn die je pen (kwast, griffel, dinges) maakt, zou je de letters gewoon niet wat groter schrijven? Dan zie je het verschil ertussen wat beter. (Zie bijvoorbeeld ook: Elefantine-Aramees, waar ik dan ook nog de tip aan zou toevoegen: misschien niet zo allemachtigs lelijk schrijven?) Maar goed, wie ben ik hè.*
* De man die eens flink een schrift gaat bedenken waarbij de tekens expres zo min mogelijk van elkaar verschillen. Dát ben ik.
Er zit soms tergend veel tijd tussen de Antikythera-episoden van Clickspring, maar áls er dan weer eentje verschijnt, is het het wachten ook dubbel en dwars waard.
Philomena Cunk neemt ons mee in de geschiedenis van the United Britain of Great Kingdom.
Een tafelgesprek in Oeganda tussen een transjongen met ijzeren zenuwen, een interviewer die het midden houdt tussen verbijstering en oprecht-willen-begrijpen, en een laaiende priester die eerst inbelt en vervolgens zelf naar de studio komt met medeneming van enkele stukken fruit om zijn punt kracht bij te zetten.
Ketchup leather. Yay.
Haha, dit is nog best een soort van nuttig. (Geen zorgen, die derdegraads brandwonden zijn afwrijftattoos.)
Een oud nummertje van Dva, het duo dat regelmatig de muziek in de Amanita-spellen verzorgt.
Als je anno 2022 een clip zou moeten maken die 1990 zou moeten voorstellen en je zou hiermee aan komen zetten zouden mensen het over the top vinden maar de clip is dus daadwerkelijk uit 1990.
Het sexy’ste mannenkoortje dat u vandaag onder ogen krijgt.
Saaivalzn¶ 1 het ~ | Toeval met een dermate lage graad van toevalligheid dat het eigenlijk het melden niet waard is. Goh, hadden we het laatst niet over Gertrude Stein? Blijkt dat Albert de Ruiter meezingt in een uitvoering van teksten van haar. ¶ 2 de ~ | Hele oninteressante vissoort. Vandaag hebben we in de studio Gerard. Gerard is een saaival en werkt bij de administratie van een middelgroot bedrijf in Uden. Dat was het.
Jahaaa, en deze lag alweer sinds 2016! Maanden vlieden zich aaneen tot jaren en de tijd is als een geit zonder respijt. Maar nu is er dan toch eindelijk een volwaardige pagina van: Lineair D, geheel gereed!
Wat kan een ding dan vertraging oplopen hè (en dan is dit is nog niet mijn vertraagdste ding, kuch). In feite was het concept die zes jaar geleden al min of meer rond; het enige wat nog “even” moest was een toebedeling van de alfabetletters die zo aangenaam mogelijke vormen zou opleveren en zo min mogelijk lelijke. Maar omdat zowat elk letterpaar in dit schrift een ligatuur kan vormen, komt dat neer op zo’n 1500 mogelijke combinaties vergelijken. Het idee was: 1) eerst stelselmatig alle ligaturen inventariseren, dan 2) kiezen welke ik de mooiste vind en tenslotte 3) die koppelen aan de meest voorkomende tweelettercombinaties in het Nederlands (of welke taal ik ook maar van plan was hiermee te gaan schrijven). Prima aanpak op zich. In theorie.
Zoals u nog levendig voor de geest zal staan heb ik met dit doel ettelijke schriften volgeschreven en ben er vervolgens onherroepelijk in verzand. Tot ik onlangs de boel weer eens uit mijn archiefdoos lichtte en dacht: weet je wat? De pip en de kost ermee, die hele uitzoekerij. Ik sleutel gewoon een beetje ad hoc een alfabet in elkaar op grond van wat min of meer oké lijkt te werken (stiekem was dit alsnog een maandje schaven), en eventuele lelijkheid verwelkomen we dan maar lekker, als een rechtgeaarde Leonard Cohen. Wabi sabi in je keramiek, weetjewel.
Deze vind ik al een half leven vreemd. Misschien ligt het grotendeels aan mijn fragmentarische muziekterminologiekennis, maar mijn wenkbrauwen gaan centimeters de lucht in als mensen de muziek van, zeg, Bill Haley en die van een Nirvana of Metallica allebei aanduiden als rock and roll.
Het reddit-commentaar dat mij tot deze post aanzette. (Ik kom nooit op reddit, dat is een leugen.)
Dit zie je vaker zo gebruikt worden en in mijn boekje is dat echt knetterweird. Bij rock and roll denk ik puur aan vetkuiven en petticoats en rijkbechroomde bolides in pasteltinten, niet aan langharige headbangers met hun wijsvinger en pink in de lucht. Dat is geen rock and roll, dat is rock. Of hard rock. Of (heavy) metal. Of metal rock. Niet rock and roll. Dat is Bill Haley. Of Buddy Holly.
Nu wordt de zaak er niet overzichtelijker op doordat Bill Haley en zijn Kometen het zelf over rock (around the clock)hebben. Maar rock and roll rock noemen vind ik lang zo bizar niet als rock rock and roll noemen.
Voor zover ik het kan overzien komt dit omdat we hier te maken hebben met een gevalletje “hoofdcategorie heeft zelfde naam als subcategorie” en daar dan verwarring tussen. Net zoals geit zowel de subcategorie “een vrouwelijke geit” als een lid van de hoofdcategorie “de diersoort geit als geheel” kan betekenen, kan rock zowel het overkoepelende genre rock aanduiden als eender welk van zijn vele subgenres, zoals rock, of metal, of rock and roll, of deathgrind of hoe jullie jongeren dat ook allemaal maar noemen met jullie skateborden.
Dus als je Nirvana rock and roll noemt, verwar je in mijn perceptie een subcategorie (rock and roll) met de hoofdcategorie (rock) die hetzelfde heet (rock) als de subcategorie (rock) waar de hoofdcategorie (rock) zijn naam (rock) aan te danken heeft. Alsof je alle geiten ongeacht geslacht bok noemt, omdat er ook geiten bestaan (grofweg de helft) die een bok zijn.
Wat is taal toch altijd weer nét anders dan je dacht. Ik zie zojuist deze kop langs komen en mijn innerlijke prescriptivist roept direct: “Nee, het is bij Grieks eiland Corfu, niet Griekse!”
Maar hoezo? Krantenkoppentaal is immers niets anders dan het weglaten van lidwoorden en aanverwant overbodig vulmiddel, en de overige woorden precies zo laten als ze waren?
Een opgetogen weeskind wint de lotto => Opgetogen weeskind wint lotto
De uitslag vanhet borduurtoernooi hangt aan eenzijden draad => Uitslag borduurtoernooi hangt aan zijdendraad
Het dak waait vaneen flat in de Leidse Atjehstraat => Dak waait van flat in Leidse Atjehstraat
Een Russische violiste vindt een kunstgebit in haar Griekse salade => Russische violiste vindt kunstgebit in Griekse salade
Dus dan zou je analogischerwijs ook verwachten:
Er zijn nog twaalf vermisten na de/een brand op de/een veerboot bij hetGriekse eiland Corfu => … bij Griekse eiland Corfu
Kwestie van de het weglaten en klaar is Kostantinos. Maar nee dus, vindt mijn taalonderbuik!
Op de een of andere manier moet je bij het-woorden (zoals eiland) voor correct krantenkops niet alleen het lidwoord weglaten, maar ook de e-uitgang van het bijvoeglijke naamwoord (Grieks). Alsof de vol-uitgeschreven versie bij een Grieks eiland Corfu was. Wat evident niet zo is, want er is maar één Grieks eiland Corfu en dus kan er alleen maar het bedoeld zijn geweest.
Maf. Hier is vast literatuur over, maar die zou ik niet direct bij de hand weten.
Nadere overdenkingen
Via analoge kanalen met blogvolger Absent Martian nog een beetje over zitten heenenweren. Hij komt met het voorbeeld Frans staatshoofd arriveert in Maleisië (o.i.d.) versus Franse staatshoofd arriveert in Maleisië. Wij beiden vinden dat het het eerste moet zijn, net zoals bij Corfu dus, ook al lijkt het taaltechnisch alsof je daarmee een Frans staatshoofd bedoelt, quod non want er is er maar één. Maar hoe langer ik ernaar staar, des te minder écht fout vind ik de tweede optie. Hij voelt duidelijk minder juist dan de eerste, maar ook weer niet 100% onacceptabel.
Interessant schemergebied dus. Benieuwd wat u, lezer, hiervan denkt. Voelt de ene optie voor u correcter dan de andere, of kunnen ze wat u betreft allebei even prima?
Frans staatshoofd arriveert in Maleisië
Franse staatshoofd arriveert in Maleisië
(Er zijn inmiddels trouwens nog maar elf vermisten. Sorry dat ik een beetje naar bericht heb gebruikt voor deze taalobservatie.)
Nog een overdenking
Wat ik me nu ineens bedenk: misschien zit de foutvoelendheid van constructie 2 hem er wel in dat je met Griekse eiland Corfu en Franse staatshoofd lijkt te suggereren dat je het over de eiland en de staatshoofd hebt? Wat natuurlijk compleet ongrammaticaal is, dus dat je om dat te vermijden een extra signaal van het-heid in het leven moet roepen, namelijk het verwijderen van de –e achter het bijvoeglijk naamwoord?
Hmm! Zou best eens een stukje verklaring kunnen leveren.
Hoe ontstond de taal? Nou, zo, blijkens een advertentie voor een boekje uit de vorige jaren ’20:
Pl”Of . Dr. 0 . . Jesper:-<•n, ne ontwi kkeling en de 001·:- pronl?’ van cle taal. Nnnr h<’t Th><‘n!’ch door Prof. Dr H. J,og(•man. Amsl<‘rdnm, Mij. voor Goede en G()(•<lkoo1w Lf’ctuur. f 2.50.
111 bc:-chaafde kringen – in onbeschaafde pleegt men zich gemeenli.1k ””m i i~ vragen te s t ell en omdat men al t evreden is, wanneer men wed IP anlwoorden op door lrndcren g·este1de vragen – in de kl’ingen <hrn vm1 dl’gcnen, die iets meel’ hebben geleerd Yan de Ncde1’1Hndsche taal en zich ho\ Pll<l ien meel’ of min<ler hel spreken Val\ vt·ecmde talen hebben eigen 111•1 11ankt, pleegt Jllcn z ich nog· altijd een volkomen onjui ste voorst ellini.t l:<‘ 1naken ,·an de heide zaken, wanrover dit aardige en zt•e1· leesba1·c hoekje \,lil Professor ,Jei-;persen h a ndel t : de ontwikkeling n.l. en de oorsprong’ nn r1c taal. Zonder hit•1· t erJoops par tij te will cu kiezen in den st ri.irl t u srlwn w1·epnvoudig-clc spellin~ en die volgens de \’1’Ïcs en te \\’inkcl (h\ec 1wsteme11 l’ll nieb meer ) denken wij aan de dikwij ls uit wetend rn ppelijk oos.,’1)unt allel’zotslc beweringe11 uit den mond der a nti-Kollewijuimien omtrent ZOOJ.!t’naan1cl “taal”-bederf, \’t’ranning der taal en wnt c1 meer \’Oor \’el’sclnikk(•]ijke inlcnlics aan de vcn•t•n\ oudi,gcrs zoo al word<’n lt>n Jaste g;elcg«l. Ook 0111tre11t het zoog«ma<1nHt “minder n1ooie” vHn dt• pn•t> ktcial teg-~11ovt•r clc s(‘h ri.i ftaal, over cle \\ n:m1c der di alecten. heP1·clw11 wanbegnppen, “aad cg-cn s lechts <leg-em•n tol de t anden g-cwapend z ii 11. <lic zelf nog· w;i1 111<‘1’1’ l<PnnP11 dan cPn montl.i t• vol Fransch, Duilsch t 11 l~ngelsch vernH·r nlel’Cl n1 t’L de taalregeli< uil C<‘ ll sehoolboek je. dom· cc•n 1111ck1wijzer gcsch1·cH• 11 , en clir liefst eenig·e i-;ludie hebben gemaakt VHn de. vooral in cl(‘ laatslt• vi i f’ en twintig of vij ftig j:-i rPn wetensclrn PJ)PJi.ik he oefen<le taalvel’~·elijki 11 g.
Wij kennen geen \\e1·k. dal op zoo duideli.ikt•. intere:-;sante wijze O<‘ 1 i’ uita t en v~m de \’C’rgelijkcnde taalstudie mm· hn:edc k1ingen open legt ·1Js hC’t bo\·eng-enot•mdt>, onlang·l’ ,·erschenen hoek van .Jesperf’e n. Profo s- 01· Log-eman lweft lwt mor • ederland he\\ erkt <‘ 11 :ille Scandinavi!>rlw \OOr beelden ‘m1 .fospe1·s<‘l1 i>f do01· ;..Tederlanclsch<‘ \'(‘l’Vangen Of aangcvnlcl 1 wt \’oorheelclen uit :in<lcr<‘ talen. Het h(>(‘f’t \’001· den llollandschen lez<.’r 1 icnloor ongetwi.i fcolil aan hclangTijkheid ge\\ onncn. Ziehier een karaklt•- 11 tiPke :!linea, cfü· \H’ ter \\ ille van onze lezers uit dt• door den bewr rl\er r1•hnlikte ” \’t’l'(:’PllVOll<lig·dc” ‘ overzc•tten in de HP<‘lli n:r vm1 de Yries Pil l(• \\Tinkel :
“St Pl eens clat \ \’P hi.i ‘L aanschouwen van <ie E$O’Ptü~che p,na- 1 Hd<’11 een p:l’ocpjt· \’1·ic•1lC1<’11 i11 jeugdig- over-‘t-hoofd zien van de 0111- 1 ancl ighe<len het li<><1 hoorcn wmheffe11, .,Wer ha l cl ich du schöner Wal cl. mf’ge bm1l so hoc:h cln clrol.Jen” . – het niet toepasseli.ike \’an die woorclen tl dan .ittist 0<’11 i11clrnk cr \’an de zanger :;; cloen hijhli.in•n en wanneer 7.<‘ h t na een j ,t:tl’ or tien op PPns weer hoor en, ze de gfinx dadelijk r in de gedachte l>rcngen. En ab zoo in dt•n oertij d de een<‘ : ndere .stam den \’i,iancl ,·cn;Jasrcn heeft en de o,·ern·innanr::; een vreugd<‘- 11 ~ aanheffen ab ” DziPng hocm. dzien_g- boem lala”, of iet.:; de rgelijks. rl 111 l unnen wij ons g<•makkeliik w>0rst ell c11 rlat dit gezang met die gel t 111 tenis geassocieerd ‘ ‘ nr<ll r n b.v. kai1 gaan beteckenen “wij hebben f ( 11 a nderen) g-ec1uchten vijand verslagen”, of “De vijalld is ver s lagen” of tPI \ m1 dien aarcl. \ ·oor <‘<-’n andel’ k an h et bctcckencn ” Heii1111cr .i<‘ it \\ t’I ria l we toen clit- 11 \’i.inncl verslagen hel>hen” C’ l1 waar de stam W<‘t’l ‘ t ~·en een ancleren opt rekt zm1 ‘l kunnen gaan hct<‘ekenen: “La t en we hen \l’I’ han (zoo :1 ls W<‘ • • Ï<‘ ” P<‘I nog wel, toen die l’ll cl ic vers lag·en hebLen)” ·n zoo zi<’n we hoe <·en 111clodiezin ab “Dziengboemla” de element en kan l>hJ kl’n te IJe \·ntten \”an wat wij nu in onze gelcl’r<lhei cl zouden noemen k i 1 0011 lll<‘< n ou<I , a<lhm ·tatiY u~ van ’t wer k\\ om·<l n~ l’sl n:m : .. Laten “1′ \ 1sl rnn”. – man frisch d’ru f !”
Zouden WC’ h<‘ lel’ kunn<’n prijzeP, dan door te zeggen, dat dit een echt 11 > k t’ is voo1· ,.Licht”-lczers: de resultaten van een jonge. belang rijk!’ \ l’t 11 chnp in <‘<‘ 11 Z<‘ Pl’ :1:mfrr>kkelijken Pn heg1ii p<‘1i.i l«’n rnrm ?
Mooi spul hoor, OCR. Misschien toch beter als u het origineel er even bij pakt:
Afkomstig uit het tijdschrift Licht, tweede reeks, deel 28.
Nou, dan meteen maar voor de draad met de geit, nietwaar? Dankzij mijn menu-opfrissing kreeg ik spontaan last van inspiratie voor een nieuw schriftsysteem. Of eigenlijk is het een deelse voortzetting op het nooit voorbij zijn foetale stadium gekomen Bubbels. Alleen lijkt het nu niet meer zo heel erg op bubbels, meer op gekleurde cirkels met stokjes ertussen, dus een passendere naam komt misschien later.
Updateje: ik aarzel tussen Gekleurde Cirkels Met Stokjes Ertussen en Skivor, wat Zweeds is voor “schijven” en met zo’n lekkere chfshwh-klank aan het begin dient te worden uitgesproken. En toonaccent 2 uiteraard.
Uppdatering två: okej, Skivor det ska vara. Med ett litet tack till Ea för den oavsiktliga inspirationen!
Het globale idee
Zevenentwintig bubbels
Het idee is: letters van het alfabet hebben de vorm van cirkels, die in drie verschillende eigenschappen van elkaar verschillen: grootte van de cirkel (groot, middel, klein), dikte van de zwarte rand (dik, middel, dun) en kleur (bijvoorbeeld rood, geel en blauw). Geeft zevenentwintig combinatiemogelijkheden dus daar past een alfabet in.
Bij het schrijven worden de letters met elkaar verbonden middels stokjes, waar een paar leukigheden bij komen kijken die de boel interessant maken.
Stel dat je bijvoorbeeld walvis wilt schrijven, dan kan dat er bijvoorbeeld zo uitzien (merk op dat de stokjes de randdikte van de voorgaande letter aannemen):
Een hele saaie manier om walvis te schrijven
Leukigheid 1: vrije schrijfrichting
Maar dat is natuurlijk knettersaai, zo’n rechte lijn. Hier komt Leukigheid 1 van dit schrift uit de hoek: de richting waarin je de cirkels met elkaar verbindt is geheel vrij. Dus dit mag ook:
Een minder saaie manier om walvis te schrijven
Of dit:
Een zo niet nóg minder saaie manier om walvis te schrijven
Enzovoort, al naar gelang smaak. Merk op dat we dan wel een stipje in de eerste letter (hier de w) zetten, om bij te houden waar je moet beginnen met lezen. Verder is het een kwestie van de stokjes volgen.
Leukigheid 2: cirkels in cirkels
Maar het wordt nog leuker, in de vorm van Leukigheid 2: kleinere cirkels mogen in grotere worden geplaatst.
Meergespecificeerd: als er een reeds geplaatste cirkel in de directe nabijheid is die groter is dan de cirkel van de nieuw te plaatsen letter, dan mag de kleinere cirkel in de grotere worden geplaatst. Die grotere cirkel kan de direct hiervoor geplaatste zijn, maar ook een langer geleden geplaatste: dat maakt niet uit, zolang hij zich maar direct naast de nieuw te plaatsen letter bevindt.
Zo is de l in walvis bijvoorbeeld een kleinere cirkel dan de a, en dus mag hij erbinnen worden geplaatst. Idem voor de s die in de i past:
Een ronduit opwindende manier om walvis te schrijven
Hier komt het stokje dat de grotere cirkel met de kleinere verbindt dus binnen de grotere cirkel te liggen (zie in dit voorbeeld de stokjes van de a naar de l en van de i naar de s), en eventuele stokjes die vanuit een ingebedde kleinere cirkel naar buiten steken kruisen daarmee de rand van de grotere cirkel (zoals hier het stokje van de l naar de v).
Ook wat de cirkels-in-cirkels-methode betreft zijn er allerlei alternatieve keuzemogelijkheden toegestaan om een woord te schrijven. Bijvoorbeeld door niet alleen de l in de a te plaatsen, maar de v ook nog eens in de l, waardoor je dus drie concentrische cirkels krijgt:
Een bijkans niet draaglijk meer zo coole manier om walvis te schrijven
Maar wat bijvoorbeeld ook mag is de s in de a plaatsen:
Maak me gek.
Enzovoort! Uw hemel is uw limiet (binnen de kaders van redelijkheid).
Werk in uitvoering
Wel een jottem concept, vond ik zelf. Zoals gebruikelijk moet ik nog wat aan de poets qua details, bijvoorbeeld welke letters welke vormen krijgen zodat je de leukste combinaties krijgt, maar het idee functioneert alvast en daar slapen wij van Drab tevreden op.
Hieronder nog een paar probeersels met hetzelfde proefalfabet (kan nog veranderen). Paar dingen om op te letten: stokjes die elkaar dreigen te overlappen worden kromgebogen, en als een set concentrische cirkels een beginstip bevat wil dat zeggen: begin te lezen bij de buitenste van deze cirkels.
En het systeem leent zich natuurlijk ook uiterst aardig voor 3D-vormen. Hier andermaal walvis, waarbij ik “dikte van de rand” heb omvertaald naar “dikte van de schijf” en de stokjes de kleur van de voorgaande letter heb gegeven:
Drabkikker 