Gisteren is Miep Gies overleden, las ik, op de goedgelukte leeftijd van 100 jaar. Dat ze vredig ruste.

In het overlijdensbericht op nu.nl stond het volgende:

Een paar maanden geleden werd er nog een planetoïde naar haar genoemd.

Dat is natuurlijk zonder meer een goede kwestie, dat er een planetoïde naar je wordt genoemd – naar ik mag aannemen heeft Anne Frank er ook een – maar daar gaat het me nu niet om. Wat mij intrigeert is het onderhavige gebruik van het woordje nog. Dat zie je namelijk vaak in anekdotes over pas-overledenen, dat woordje. “Ze hebben oom Herman nog geprobeerd te bellen.” “Ik was de vorige avond zelfs nog terug gegaan.” Als je dat nog leest weet je: dat is niet goed afgelopen. Hoe zit dat?

Onmiskenbaar speelt er iets van vergeefsheid in dat gebruik van nog. Alsof je er achteraan kunt denken “… maar het heeft allemaal niet meer mogen baten.” Toch zal dat niet de beoogde strekking zijn geweest bij dat zinnetje over die planetoïde, want je kunt planetoïden naar iemand noemen zoveel je wilt, baten tegen doodgaan doet het niet. (Sterker, als er een planetoïde naar je genoemd wordt ben je meestal al dood. Maar ik wijk af.) Kennelijk zit er dus meer verborgen in dat nog. Er spreekt een onvoorstelbare weemoed uit; iets bezwerends haast: alsof je ermee wilt aangeven hoezeer extra droevig een bepaalde gebeurtenis is in het licht van het overlijden. “En ze had nog wel net een huis in Drenthe gekocht.”

Wonderlijk, wat een gevoelsrijkdom er in één woordje schuilt. Want over de andere toepassingen van nog was ik nog niet eens begonnen. Welke taal heeft er nu een woord waarmee je kunt aangeven dat iets zich al een tijd in dezelfde staat bevindt (Hij staat nog bij de bushalte), dat iets van plan is in een andere staat over te gaan (Nog even en dan is het acht uur), dat je iets aan iets toevoegt (En Herbert nam nog een moorkop), dat je ergens minder van hebt dan daarvoor (Ik heb er nog vier), dat je je iets van heel vroeger kan herinneren (Wij zijn toen nog over het ijs naar Marken gelopen), dat iets eerder gebeurt dan verwacht (hij is vandaag nog vertrokken), dat iets juist veels te laat gebeurt (Ga je nóu nog stofzuigen?), en op de koop toe je verdriet met iemands overlijden kracht kunt bijzetten? En dan sla ik er vast nog een paar over ook.