Vioziaans

Het Vioziaans is mijn eerste en uitgebreidste taal, verzonnen toen ik tien was en actief bijgehouden tot tamelijk recent.  Er is dan ook ongans veel documentatie, maar ik zal me hier beperken tot wat grepen.

Viozia

Ik heb me nooit zoveel met het land zelf beziggehouden als met de taal, maar het eiland Viozia (‘Goed Eiland’) ligt ongeveer op de evenaar voor de kust van Brazilië en wordt bewoond door negerindianen. Ze noemen het sterrenbeeld Orion ‘Vlinder’ (omdat dat is waar het vanaf de evenaar gezien op lijkt), de lokale vogel is de Witte Stern (een lief en mooi maar onhandig dier: het duikt vis uit zee op maar verdrinkt als het nat wordt; wanneer de jongen uit het nest vallen (wat om de haverklap gebeurt omdat Witte Sternen geen nest bouwen maar hun eieren in taksplitsingen leggen) herkennen de ouders ze niet meer) en een van de traditionele muziekstijlen bezigt een heeltoontoonladder op een driekwartsmaat.

Op 7 Oktober 1582 trof een ernstige zeebeving het eiland, dat voor een groot gedeelte onder water verdween. Wat er over is wordt door de Braziliërs Fernando de Noronha genoemd. De laatste herinnering aan de oude Vioziaanse tijd, de ruïne van de Blauwe Tempel, werd tegen de vlakte geschoffeld bij de aanleg van een landingsbaan dwars over het eiland. De nog levende afstammelingen van de oude bevolking organiseren duiktochten met dolfijnen en schildpadden.

Miscellania

Vioziaanse bankbiljetten:

Een stripverhaal in het Vioziaans (klik voor volledige versie):

De golamo, een zessnarig instrument gestemd in heeltoonladder:

De taal

Het aanvankelijke principe van het Vioziaans was eenvoudig: hussel de letters van het Nederlands op een uitspreekbare manier door elkaar –  door klinkers klinkers te laten en medeklinkers medeklinkers – en je hebt een taal. Aldus kwam ik op de volgende omzetcode:

Nederlands: a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z
Vioziaans:  u x y z o t v w a n p q r s i h d k l m e b c f j g

Tafel wordt dan dus mutoq; mooi wordt riia; goed wordt vioz. En zo had de taal meteen een naam.

Jammer genoeg had ik er niet zo goed rekening mee gehouden dat consonantclusters ook nog een beetje prettig uit den bek moeten, met als gevolg dat woorden als straatartiest en herfstdepressie resulteerden in de abominaties lmkuumukmaolm en woktlmzohkollao. Dus moesten er aanpassingen worden bedacht, en die hebben zich in de loop van jaren opgestapeld tot een taalsysteem waar het Nederlands nauwelijks meer in terug te herkennen is. Verderop treft u de grammatica aan zoals die er in 2002 uitzag.

Het alfabet

Bij de taal moest natuurlijk ook nog een schrift, maar ik wilde wel iets wat er een beetje ‘echt’ uitzag. Zodoende werd het een soort Grieks.

Het alfabet ziet u hieronder, geordend naar hoofdletter, kleine letter, transcriptie in Latijnse letters (cursief in blauw) en bijbehorende uitspraak (rood in IPA). Ik moet altijd nog eens een goed font ontwerpen; in de tussentijd moet u het maar even doen met Times New Viozian.

Sommige klinkers kunnen worden verlengd. De e en de o worden in dat geval verdubbeld; de i en de u krijgen een macron:

En leestekens zijn er ook. Naast vraag- en uitroepteken zijn er de ‘tweepunt’, die grofweg correspondeert met onze komma, puntkomma of dubbele punt; en de ‘driepunt’, die overeenkomt met onze punt aan het einde van een zin:

Voor verdere richtlijnen omtrent het schrift raadpleegt u de Grammatica hieronder, of u belt mij, ofzo. Zie maar.

De grammatica

Download hier de Beknopte Grammatica van het Vioziaans (pdf).

Teksten en vertalingen

Ik heb in de loop der jaren massa’s teksten vertaald in steeds ontwikkelende vormen van Vioziaans. Daartoe behoren opvallend veel bijbelteksten, omdat het verhoudingsgewijs primitieve karakter daarvan prettig aansloot bij een taal-in-ontwikkeling. Dat ze in Viozia geen paarden of ongedesemd brood hebben was dan weer een bijkomstigheid waar ik niet bij stil had gestaan.

Openbaring

Een fragment uit de Openbaring van Johannes (13:11-18, het Beest uit de Aarde):

Transcriptie:

13:11-18

Zo Xoolm eam zo Uukzo

11 Os ap gaotis xibu pirosto oos uszoko xoolm zo Uukzo eam, os wom woxio mcoo wiiksos uql zumos bua zo Qur, os wom lhkopio uql zo drakon. 12 Os wom zioto uqo ruywm bus zo ooszo xoolm bika zum wansu ivos. Os wom rupo zuma zo Uukzo os gan, caos ih wom cisos, guqos xoxazos zo ooszo xoolm, zao wanso zizano cisz vowoqios woxio. 13 Os wom zioto vkimu moposos, gi zuma wom goqtl beek zioto zuqos zo woroq eam zo Uukzo ih me gaotos bua zo roslos. 14 Os wom bokoqoazo go, caos ih zo Uukzo cisos zika zo moposos zaos wom vovotos gantos ziotos bika zo ivos bua zo xoolm. Os wom govo mim go, caos ih zo Uukzo cisos, zuma gan oso xooqz riomos rupos biik zo xoolm, zao zo cisz bua zo guukz woxio os [cook] qotosto vocikzos woxo. 15 Os wom cikzio vovotos lywospos oso voolm us zo xooqz bua zo xoolm, os rupos zuma uqos, caos zo xooqz bua zo xoolm saom xoxazios, vozizos cikzios. 16 Os wom rupo, zuma us uqos, zo pqoasos os zo vkimos, zo kanpos os zo ukros, zo bkanos os zo zaoskokos, oso lywoazomopos cikzio vovotos ih gansu koywlu wuszos it ih gansu bikawiitzos, 17 [os] zuma vaorusz puso pihos ih bokopihos, zosa cao zo lywoazomopos, zo suur bua zo xoolm, it zo yantok bua wanso suur woxo. 18 Waok zo canlmo: han, cao xovkanh woxo, xokoposo zo yantok bua zo xoolm, cusm wom al oso yantok bua oso rosl, os wanso yantok al gol wiszokz golmaos gol.

Kleitablet

Een hele oude kleitablet* die melding doet van een UFO-waarneming boven het eiland (en de eerste attestatie van de naam ‘Viozia’ bevat):

*Het is vooralsnog onverklaard waarom het gebruikte type klei vooral aan de Nederlandse Waddenkust voorkomt.

Transcriptie:

M]I.ZO.GOLWISZOKZB
AOKMAOSZKAOZO.N
UUK.ZO.WOROQ.CIK
ZIO.VOBIQOS.ROM.V
KIMU.BQAOVOSTU.XI
QOS.VOQANPOSTO.ZO.G
IS|GAN.PIRIOS.MOGAOT
OS.ME.ZO.WOROQ.BUA.Z
O.WOQO.VIOZIA.OS.CIKZ
IOS.VOGAOTOS.ZIKA.XAN
SU.UQU.XOKISOKOS.B
UA.ZO.OAQUSZ|IIP.ZO.XO
CISOK.BUA.ZO.LITAI:ZO.[D

Vertaling:

In het 643ste jaar werd de hemel gevuld met grote vliegende bollen, lijkend op de zon. Zij verschenen aan de hemel van heel Viozia en werden gezien door bijna alle bewoners van het eiland. Ook de bewoner van Litai, D…

Oud-Vioziaans

Voordat de Viozianen het alfabetschrift van de Grieken overnamen gebruikten ze een karakterschrift. Hier meer daarover.

Dagboekvioziaans

Mijn dagboek- en aanverwante aantekeningen schrijf ik standaard in het Vioziaans, maar dan niet in de taal, doch in de oorspronkelijke één-op-één omzetting vanuit het Nederlands. Stel dat ik nou eens kom te verscheiden, dan kunt u die aantekeningen eenvoudig ontcijferen met het hieronderstaande alfabet. Of nou ja, eenvoudig; dat wil zeggen, in de gevallen dat ik netjes schrijf.