Blork

Blork is een nonlineair schrift dat bestaat uit onderling verbonden rondjes, vierkantjes, etcetera. De combinatie van lettervorm en verbindingsrichting bepaalt welke letter er bedoeld wordt. Er is ook een driedimensionale doorontwikkeling: Blork 3D.

Het alfabet

Het alfabet bestaat uit 24 letters (de q en de x doen niet mee), die er als volgt uitzien (klik voor grote versie):

De letters bestaan elk uit een ‘lijfje’ (in de vorm van een cirkel, vierkant of driehoek) en een ‘stokje’, dat uit het lijfje steekt in één van acht mogelijke richtingen. Zoals men kan zien heeft elke letter bovendien twee mogelijk vormen: een met een leeg lijfje, en een met een stip erin en tegengesteld stokje. Wat het verschil tussen die twee is legt het makkelijkst uit aan de hand van een voorbeeld.

Een voorbeeld

Stel, we willen het woord bakfiets schrijven. Beginnen we met de b. We kijken in de tabel welke vorm bij die letter hoort, en wel de ‘kale’ variant, d.w.z., zonder stipje in het lijf. Voor de b is dat een cirkel met een stokje naar rechtsonder:

Omdat dit de eerste letter in ons woord is, wordt hij voorzien van een kruis:

Dan kunnen we door naar de volgende letter, de a. Die plaatsen we op de plek waar het stokje van de b uitkomt: rechtsonder dus. Opnieuw kiezen we de stiploze variant van de a uit het alfabet, en het lijfje blijft ditmaal leeg want dit is niet de eerste letter van het woord:

Het patroon zal langzamerhand duidelijk worden: elke nieuwe letter moet worden geplaatst op de positie waar het stokje van de voorgaande letter uitkomt. Je krijgt op die manier dus een keten van letters die allerlei kanten op kan kronkelen, al naar gelang de richtingen die de stokjes op wijzen. De lijfjes worden ordelijk ten opzichte van elkaar geplaatst, als op denkbeeldig ruitjespapier.

De volgende letter, de k, komt dus weer rechts van de a:

Botsing!

Maar dan. Nu willen we de f schrijven, dus die zou weer moeten worden geplaatst waar het stokje van de k uitkomt: er direct onder dus:

Dit levert echter een dreigende botsing op: het stokje van de f wijst naar linksboven, en dat is dus ook waar de letter ná de f zou moeten komen. Maar dat gaat hier niet, want die plek is al bezet door de a! Wat te doen?

Dit is waar de lettervormen met de stipjes ten tonele verschijnen. In plaats van de kale vorm van de f nemen we de stipvorm, en koppelen die met zijn stokje aan het lijfje van de k. Een stipvorm heeft zijn stokje altijd precies 180° de andere kant op staan als de kale vorm van dezelfde letter, en dus verschijnt de stip-f in ons voorbeeld linksboven de k:

Op deze manier hebben we de f op een ‘zijspoor’ geplaatst, en kunnen we weer terug naar het hoofdspoor, namelijk daar waar het stokje van de k nog steeds op een volgende letter hangt te wachten. In ons voorbeeld is die volgende letter de i, en omdat die zijn stokje naar rechts heeft wijzen kan hij zonder botsingsgevaar op de positie worden geplaatst waar de f eerder problemen gaf:

Het geluk duurt echter niet lang, want onze volgende letter strooit opnieuw roet in het eten. De e wil met zijn stokje naar links, maar daar staat de i dus inmiddels, en terugkeren op onze schreden mag niet:

Dit pakken we weer op dezelfde manier aan als bij de f: in plaats van de kale vorm van de e nemen we zijn stip-vorm, en koppelen die met zijn stokje aan het lijfje van de i:

Aan het nog openstaande stokje van de i komt dan weer de t, die hier gewoon in kale vorm kan worden geplaatst:

Laatste letter

Dan zijn we bij de laatste letter van ons woord aanbeland, en die doet afwijkend. De eindletter van een woord moet namelijk altijd een stipvorm zijn. Die stipvorm wordt met zijn stokje gekoppeld aan het stokje van de letter ervoor, wat in veel gevallen betekent dat beide stokjes naar elkaar toe moeten worden geleid. Zo ook bij de t en de s, want eerstgenoemde wijst naar onderen en laatstgenoemde naar linksboven:

U mag zelf een beetje esthetische verbindingsslinger bedenken, zolang de richting van de beide stokjes maar duidelijk blijft. Zelf gebruik ik dit soort vormen:

En ziedaar ons woord bakfiets!

Meer over stipletters en zijsporen

Zo doen we dat dus. Letters worden één voor één aan elkaar geketend in de richting van hun stokjes, en wel in kale vorm voor zover mogelijk; letters die botsingen dreigen te veroorzaken plaatsen we in stipvorm op een zijspoor. De beginletter is altijd een kale letter en krijgt een kruisje, de eindletter is altijd een stipvorm.

Leesrichting

Als een woord zijsporen bevat is het opletten geblazen in welke volgorde de letters moeten worden gelezen. Is het spoor ongesplitst, dan is er geen verwarring en leest u gewoon in de richting van de stokjes. Gaat het spoor echter twee kanten op, zoals bijvoorbeeld bij de k in bakfiets, dan moet u eerst het zijspoor lezen (1), en dan pas weer verder met het hoofdspoor (2):

En idem in dit voorbeeld dus ook bij de i: eerst de e lezen en dan pas verder bij de t.

Zijspoor aan de beginletter

Een zijspoor kan ook meteen aan de beginletter komen te hangen, zoals bijvoorbeeld de n hier in het woord snor:

Zijspoor van meerdere letters

Ook kan een zijspoor gerust uit meerdere letters bestaan. Het moet dan bij het lezen eerst helemaal uitbewandeld worden (beginnend waar het aan het hoofdspoor ontspruit) voor er weer verdergegaan wordt op het hoofdspoor. Zie bijvoorbeeld de n, g, e en d hier in wangedrocht:

Botsen voor gevorderden

Om botsingen te vermijden gebruiken we dus de stipletters. Maar wat nu als zowel de kale vorm als de stipvorm tot botsingen leidt? Bent u fijn paardenhoofdstel aan het schrijven (die dingen gebeuren), helemaal zonder problemen tot aan de e gekomen, krijgt u dit. Geen plek meer voor de n, want in kale vorm stuit hij op de ene a, en in stipvorm op de andere:

                   

Oplossing 1: Teruggaan en opnieuw proberen

Tja. Lastig parket. Nah, valt mee hoor. Wat u in zo’n geval doet is opnieuw beginnen en kijken of er eerder in het woord al stipletters kunnen worden ingezet.

Dit vergt enig creatief trial-and-errorwerk (het is dan ook aan te bevelen om uw Blorksel eerst in schets vorm te geven voor u het aan hoogwaardig vellum toevertrouwt) maar in de meeste gevallen biedt zich dan wel een oplossing aan waarbij de letters elkaar niet in de weg zitten. Zo blijkt het bij paarden- het handigst te werken als we de d, e en n stipsgewijs afrangeren vanaf de r en daar onze weg vervolgen:

(Merk op dat diagonale stokjes elkaar gerust mogen kruisen, zoals hier tussen p-a en e-n.)

Ook voor hoofdstel moet er nog aardig wat geknutseld worden, maar de aanhouder wint en ten slotte hebben we dan bijvoorbeeld het volgende resultaat:

Hier is het ons dus gelukt om alle letters een plaats te geven. Maar er zijn ook woorden (vooral lange) waarbij geen enkele vorm van opnieuw beginnen uitkomst biedt: het vermijden van de ene botsing veroorzaakt de andere en wat u ook probeert, de letters passen niet. Geen vrees; ook hiervoor zijn oplossingen voorhanden, en wel de volgende.

Oplossing 2: Haasje Onder

We zagen hierboven bij de e van bakfiets dat hij niet in kale vorm na de i geplaatst kon worden omdat dat zou betekenen dat we op onze schreden terug moesten keren en dat dat niet mocht:

Maar waarom van de nood geen deugd gemaakt en besluiten dat dit wél mag? We kunnen de optie introduceren dat het stokje van een letter ‘onder’ het lijfje van een andere letter door mag lopen en aan de andere kant weer tevoorschijn komen om daar het woord te vervolgen.

Voorwaarde voor zo’n ‘haasje onder’-actie is natuurlijk wel dat er aan de overkant van de gepasseerde letter ruimte is voor een nieuwe letter, zoals hier het geval is. Je krijgt dan een dubbel stokje: het stokje ‘heen’ van de i en het stokje ‘terug’ van de e, dat aan de linkerkant van de i doorloopt:

Eenmaal aan de overkant beland kan het stokje op normale wijze de volgende letters in ontvangst kan nemen – in ons geval de t en de s. En ziedaar een alternatieve manier om bakfiets te schrijven:

Oplossing 3: Rekken & buigen

Mocht het dan nog steeds niet lukken alles een plek te geven, dan is er altijd nog de laatste noodgreep: het verlengen c.q. verbuigen van verbindingsstokjes. Plaats problematische letters waar u ze maar kwijt kunt en leid de desbetreffende stokjes ernaartoe. Elegant is misschien anders, maar met deze oplossing is geen enkel woord meer onmogelijk te schrijven. Zelfs rioolwaterzuiveringsinstallatie niet:

(De plaatjes met onderschrift kunnen worden beklikt voor een versie zonder legenda.)