Hier per ommegaande nog twee nieuwsknipsels, puur omdat ze opmerkelijke woorden bevatten:
Gniffel.
Oja, plus deze podcast die ik laatst doorstuurde aan een vriendin, die zich daarop minutenlang afvroeg wat in vredesnaam een loreem is:
Altijd vermaak, woorden die zich gemakkelijk mis laten lezen. Op de website van DirkJan Vos zijn er nog massa’s meer te vinden.
Wat is taal toch altijd weer nét anders dan je dacht. Ik zie zojuist deze kop langs komen en mijn innerlijke prescriptivist roept direct: “Nee, het is bij Grieks eiland Corfu, niet Griekse!”
Maar hoezo? Krantenkoppentaal is immers niets anders dan het weglaten van lidwoorden en aanverwant overbodig vulmiddel, en de overige woorden precies zo laten als ze waren?
Dus dan zou je analogischerwijs ook verwachten:
Kwestie van de het weglaten en klaar is Kostantinos. Maar nee dus, vindt mijn taalonderbuik!
Op de een of andere manier moet je bij het-woorden (zoals eiland) voor correct krantenkops niet alleen het lidwoord weglaten, maar ook de e-uitgang van het bijvoeglijke naamwoord (Grieks). Alsof de vol-uitgeschreven versie bij een Grieks eiland Corfu was. Wat evident niet zo is, want er is maar één Grieks eiland Corfu en dus kan er alleen maar het bedoeld zijn geweest.
Maf. Hier is vast literatuur over, maar die zou ik niet direct bij de hand weten.
Via analoge kanalen met blogvolger Absent Martian nog een beetje over zitten heenenweren. Hij komt met het voorbeeld Frans staatshoofd arriveert in Maleisië (o.i.d.) versus Franse staatshoofd arriveert in Maleisië. Wij beiden vinden dat het het eerste moet zijn, net zoals bij Corfu dus, ook al lijkt het taaltechnisch alsof je daarmee een Frans staatshoofd bedoelt, quod non want er is er maar één. Maar hoe langer ik ernaar staar, des te minder écht fout vind ik de tweede optie. Hij voelt duidelijk minder juist dan de eerste, maar ook weer niet 100% onacceptabel.
Interessant schemergebied dus. Benieuwd wat u, lezer, hiervan denkt. Voelt de ene optie voor u correcter dan de andere, of kunnen ze wat u betreft allebei even prima?
(Er zijn inmiddels trouwens nog maar elf vermisten. Sorry dat ik een beetje naar bericht heb gebruikt voor deze taalobservatie.)
Wat ik me nu ineens bedenk: misschien zit de foutvoelendheid van constructie 2 hem er wel in dat je met Griekse eiland Corfu en Franse staatshoofd lijkt te suggereren dat je het over de eiland en de staatshoofd hebt? Wat natuurlijk compleet ongrammaticaal is, dus dat je om dat te vermijden een extra signaal van het-heid in het leven moet roepen, namelijk het verwijderen van de –e achter het bijvoeglijk naamwoord?
Hmm! Zou best eens een stukje verklaring kunnen leveren.
Ik blijf Rare Maten leuk vinden. Zojuist komt er eentje in mijn shufflelijst voorbijgeshuffeld die ik nog niet had:
(Puzzeldepuzzel, tellerdetel.) Okee, ik geloof dat het een twaalftellige maat is, opgedeeld in 5+7:
| toem | ta | toem | ta • | ta | toem | ta • |
| 1 2 | 3 | 4 5 | 1 2 | 3 | 4 5 | 6 7 |
Ha, jawel hoor: een commentaarder had dit allang onder het filmpje gecommentaard.
Gaafsels.
Hoe ontstond de taal? Nou, zo, blijkens een advertentie voor een boekje uit de vorige jaren ’20:
Pl”Of . Dr. 0 . . Jesper:-<•n, ne ontwi kkeling en de 001·:- pronl?’ van cle taal. Nnnr h<’t Th><‘n!’ch door Prof. Dr H. J,og(•man. Amsl<‘rdnm, Mij. voor Goede en G()(•<lkoo1w Lf’ctuur. f 2.50.
111 bc:-chaafde kringen – in onbeschaafde pleegt men zich gemeenli.1k ””m i i~ vragen te s t ell en omdat men al t evreden is, wanneer men wed IP anlwoorden op door lrndcren g·este1de vragen – in de kl’ingen <hrn vm1 dl’gcnen, die iets meel’ hebben geleerd Yan de Ncde1’1Hndsche taal en zich ho\ Pll<l ien meel’ of min<ler hel spreken Val\ vt·ecmde talen hebben eigen 111•1 11ankt, pleegt Jllcn z ich nog· altijd een volkomen onjui ste voorst ellini.t l:<‘ 1naken ,·an de heide zaken, wanrover dit aardige en zt•e1· leesba1·c hoekje \,lil Professor ,Jei-;persen h a ndel t : de ontwikkeling n.l. en de oorsprong’ nn r1c taal. Zonder hit•1· t erJoops par tij te will cu kiezen in den st ri.irl t u srlwn w1·epnvoudig-clc spellin~ en die volgens de \’1’Ïcs en te \\’inkcl (h\ec 1wsteme11 l’ll nieb meer ) denken wij aan de dikwij ls uit wetend rn ppelijk oos.,’1)unt allel’zotslc beweringe11 uit den mond der a nti-Kollewijuimien omtrent ZOOJ.!t’naan1cl “taal”-bederf, \’t’ranning der taal en wnt c1 meer \’Oor \’el’sclnikk(•]ijke inlcnlics aan de vcn•t•n\ oudi,gcrs zoo al word<’n lt>n Jaste g;elcg«l. Ook 0111tre11t het zoog«ma<1nHt “minder n1ooie” vHn dt• pn•t> ktcial teg-~11ovt•r clc s(‘h ri.i ftaal, over cle \\ n:m1c der di alecten. heP1·clw11 wanbegnppen, “aad cg-cn s lechts <leg-em•n tol de t anden g-cwapend z ii 11. <lic zelf nog· w;i1 111<‘1’1’ l<PnnP11 dan cPn montl.i t• vol Fransch, Duilsch t 11 l~ngelsch vernH·r nlel’Cl n1 t’L de taalregeli< uil C<‘ ll sehoolboek je. dom· cc•n 1111ck1wijzer gcsch1·cH• 11 , en clir liefst eenig·e i-;ludie hebben gemaakt VHn de. vooral in cl(‘ laatslt• vi i f’ en twintig of vij ftig j:-i rPn wetensclrn PJ)PJi.ik he oefen<le taalvel’~·elijki 11 g.
Wij kennen geen \\e1·k. dal op zoo duideli.ikt•. intere:-;sante wijze O<‘ 1 i’ uita t en v~m de \’C’rgelijkcnde taalstudie mm· hn:edc k1ingen open legt ·1Js hC’t bo\·eng-enot•mdt>, onlang·l’ ,·erschenen hoek van .Jesperf’e n. Profo s- 01· Log-eman lweft lwt mor • ederland he\\ erkt <‘ 11 :ille Scandinavi!>rlw \OOr beelden ‘m1 .fospe1·s<‘l1 i>f do01· ;..Tederlanclsch<‘ \'(‘l’Vangen Of aangcvnlcl 1 wt \’oorheelclen uit :in<lcr<‘ talen. Het h(>(‘f’t \’001· den llollandschen lez<.’r 1 icnloor ongetwi.i fcolil aan hclangTijkheid ge\\ onncn. Ziehier een karaklt•- 11 tiPke :!linea, cfü· \H’ ter \\ ille van onze lezers uit dt• door den bewr rl\er r1•hnlikte ” \’t’l'(:’PllVOll<lig·dc” ‘ overzc•tten in de HP<‘lli n:r vm1 de Yries Pil l(• \\Tinkel :
“St Pl eens clat \ \’P hi.i ‘L aanschouwen van <ie E$O’Ptü~che p,na- 1 Hd<’11 een p:l’ocpjt· \’1·ic•1lC1<’11 i11 jeugdig- over-‘t-hoofd zien van de 0111- 1 ancl ighe<len het li<><1 hoorcn wmheffe11, .,Wer ha l cl ich du schöner Wal cl. mf’ge bm1l so hoc:h cln clrol.Jen” . – het niet toepasseli.ike \’an die woorclen tl dan .ittist 0<’11 i11clrnk cr \’an de zanger :;; cloen hijhli.in•n en wanneer 7.<‘ h t na een j ,t:tl’ or tien op PPns weer hoor en, ze de gfinx dadelijk r in de gedachte l>rcngen. En ab zoo in dt•n oertij d de een<‘ : ndere .stam den \’i,iancl ,·cn;Jasrcn heeft en de o,·ern·innanr::; een vreugd<‘- 11 ~ aanheffen ab ” DziPng hocm. dzien_g- boem lala”, of iet.:; de rgelijks. rl 111 l unnen wij ons g<•makkeliik w>0rst ell c11 rlat dit gezang met die gel t 111 tenis geassocieerd ‘ ‘ nr<ll r n b.v. kai1 gaan beteckenen “wij hebben f ( 11 a nderen) g-ec1uchten vijand verslagen”, of “De vijalld is ver s lagen” of tPI \ m1 dien aarcl. \ ·oor <‘<-’n andel’ k an h et bctcckencn ” Heii1111cr .i<‘ it \\ t’I ria l we toen clit- 11 \’i.inncl verslagen hel>hen” C’ l1 waar de stam W<‘t’l ‘ t ~·en een ancleren opt rekt zm1 ‘l kunnen gaan hct<‘ekenen: “La t en we hen \l’I’ han (zoo :1 ls W<‘ • • Ï<‘ ” P<‘I nog wel, toen die l’ll cl ic vers lag·en hebLen)” ·n zoo zi<’n we hoe <·en 111clodiezin ab “Dziengboemla” de element en kan l>hJ kl’n te IJe \·ntten \”an wat wij nu in onze gelcl’r<lhei cl zouden noemen k i 1 0011 lll<‘< n ou<I , a<lhm ·tatiY u~ van ’t wer k\\ om·<l n~ l’sl n:m : .. Laten “1′ \ 1sl rnn”. – man frisch d’ru f !”
Zouden WC’ h<‘ lel’ kunn<’n prijzeP, dan door te zeggen, dat dit een echt 11 > k t’ is voo1· ,.Licht”-lczers: de resultaten van een jonge. belang rijk!’ \ l’t 11 chnp in <‘<‘ 11 Z<‘ Pl’ :1:mfrr>kkelijken Pn heg1ii p<‘1i.i l«’n rnrm ?
Mooi spul hoor, OCR. Misschien toch beter als u het origineel er even bij pakt:
Drabkikker 