Ouwe hitjes helemaal aan gort fileren

En dan nu aandacht voor de onverslagen topkraker Rivers of Babylon.

U kent deze fijne feestdeiner natuurlijk net als ik van Boney M, maar dat is niet het origineel. Van oorsprong is het een Jamaicaans raggaenummertje van The Melodians:

En er zijn nog tientallen covers in omloop, waarover later meer.

Waar ik me nu op zou willen richten is de tekst. Heeft u wel eens goed geluisterd, c.q. ook maar enig idee waar ze over lopen te zingen?

Kijk nee, de historische setting is u misschien bekend: zesde eeuw voor Christus, de Judeeërs zijn massaal door de Babyloniërs hun land uit gedeporteerd – een verhaal waarmee de Jamaicanen zich nogal kunnen identificeren, zelf indertijd immers ook niet op de meest zachthandige manier van woonplaats veranderd – en zitten aan de Eufraat naar huis terug te weemoeden, zoals verslagen in Psalm 137:

By the rivers of Babylon, there we sat down, yea, we wept, when we remembered Zion. We hanged our harps upon the willows in the midst thereof. For there they that carried us away captive required of us a song; and they that wasted us required of us mirth, saying, Sing us one of the songs of Zion. How shall we sing the LORD’S song in a strange land?

Maar dat zingen The Melodians niet. Noch Boney M, noch enige cover waar ik het bestaan van weet. Verre van. Hier het eerste couplet in de versie van The Melodians:

By the rivers of Babylon
Where he sat down
And there he wept
When he remembered Zion

Laten we er eens vers voor vers door heen lopen.

By the rivers of Babylon, okee, da’s duidelijk, niets over op te merken verder. De rest van het couplet is mysterieuzer. Where he sat down. And there he wept. When he remembered. Wie is he? Moet dat niet we wezen, zoals in de bijbelversie? Wordt niet verhelderd verder, ook niet verderop in het lied. Nouja, de Onbekende Judeeër/Rastafariër, zullen we maar aannemen. Moet kunnen, een beetje dichterlijke vrijheid, al ruikt het m.i. eerder naar ‘de bijbeltekst niet helemaal meer weten.’

Maar dan. Wat is het verband tussen regel 2 en 3? Where he sat down, And there he wept. ‘Waar hij neerzat, en daar weende hij’? Dat loopt niet. And where he wept, zou je zeggen, dan heb je gewoon drie opeenvolgende bijzinnen: ‘Waar hij x, en waar hij y, toen hij z’.

Alleen, in dat geval moet er daarna dus wel een hoofdzin komen, die je vertelt wàt er dan precies gebeurde toen hij x, y en z. Maar die hoofdzin is er niet. Het tweede couplet begint met een totaal nieuw onderwerp, zie hieronder, en laat ons daarmee compleet in het ongewisse hangen. Alsof je begint met ‘Toen Nebukadnezar mij gisteren om een vuurtje vroeg…’ en dan overschakelt op hoe je het beste je dreadlocks kunt onderhouden.

De enige manier waarop hier kaas van is te maken is het woordje And schrappen: dan is het resterende There he wept de benodigde hoofdzin, en When he remembered Zion daar weer een bijzin bij.

Of je doet wat Boney M doet: behalve het wat logischer gebruik van we in plaats van he vervangen ze Where door There en And there door – een tikje lafjes maar okee, het loopt tenminste – Yeah.

Nou, dat ging al niet erg soepel hè? Wel, het tweede couplet is er zinsbouwtechnisch zo mogelijk nog erger aan toe; dusdanig dat zelfs Boney M het niet weet te redden:

‘Cause the wicked carried us away captivity
Required from us a song
How can we sing King Alpha’s song
In a strange land?

Carried us away captivity. Joehoe, voorzetseltje in vergeten? Jullie bedoelden natuurlijk captive, zoals in de bijbeltekst, maar dat liep niet lekker in het ritme. Of moeten we captivity soms bij de volgende regel voegen en opvatten als het onderwerp bij required? ‘Cause the wicked carried us away, captivity required of us a song. Gevangenschap die een lied verlangt? Kom nou. En dan nog, kun je dan niet beter When the wicked zingen?

Boney M kiest voor beide oplossingen tegelijk: ze zingen When in plaats van ‘Cause (althans volgens de uitgeschreven liedtekst: ik vind het meer naar Then klinken, of zelfs naar Let – maar laten we het niet nog ingewikkelder maken dan het al is) en voegen het in‘netje toe.

Zaak opgelost, zou je zeggen. Ja, nee dus. Want hoe combineert dat dan met de regel erna? When the wicked carried us away in captivity, Required from us a song. Is dat telegramstijl, à la ‘Toen we van de week zaten te djembeeën in de Hangende Tuinen, er een fles emmerkorenbier bij open trokken’? Kweenie hoor, op z’n minst houterig. En je zou haast denken dat Boney M dat halverwege het zingen ook inzag, want de tweede keer dat de passage langskomt luidt ze Requiring of us a song.

Maar het doet er niet toe, want of je nou telegramstijl gebruikt of een ing-vorm, we zitten in beide gevallen opnieuw met het probleem uit het eerste couplet: een bijzin die met When begint, zonder dat er een hoofdzin volgt die uitlegt wat er nou in King Alpha’s naam gebéúrt daarna. (Dat is hoe Rastafari’s hun god Haile Selassie noemen, voor wie het zich afvroeg.)

En zo gaat het door. Er is ook nog een derde couplet (gebaseerd op een andere psalm, nummer 19), maar mijn punt is inmiddels wel gemaakt, denk ik: het taalgebruik in Rivers of Babylon is op zijn zachtst wonderbaarlijk te noemen.

Dat vonden die tientallen in omloop zijnde covers duidelijk ook, getuige het feit dat ze zonder uitzondering aan de tekst hebben gesleuteld, elk weer op een net iets andere manier. Of nouja, sleutelen; dat impliceert nog een bewuste keuze. Je krijgt bij sommige versies eerder de indruk dat ze werkelijk elk spoor bijster zijn (geef ze eens ongelijk) en hun harp maar helemaal aan de wilgen hebben gehangen. [<< Vat u ‘m? Vat u ‘m? Por, por.]

Om u een idee te geven van hoe uiteen de verschillende versies lopen en omdat ik in het geheel geen autistische neigingen vertoon hoe komt u erbij, heb ik ze eens allemaal in een schema bijeengegaard. U kunt er bovenstaande afspeellijst bij opzetten (Waarschuwing: overmatige blootstelling aan Rivers of Babylon kan leiden tot maandenlang ongecontroleerd neuriën van Rivers of Babylon) en de desbetreffende tekstvariant tussen de accolades opzoeken. Rood correspondeert met wat The Melodians zingen, blauw zijn alle andere opties die ik ben tegengekomen. Goed mogelijk dat er nog meer zijn.

(Met dank aan redditeur lindy-hop voor het identificeren van de kreet Oh Fari: een verkorting van Ras Tafari, andermaal een aanduiding voor H. Selassie.)

Als u een nummer kent dat in zo veel versies circuleert mag u het zeggen. Ik bedoel, het is in bijbelse sferen niets ongebruikelijks dat teksten in meerdere varianten voorkomen (vraagt u de volgende keer bijvoorbeeld maar eens ‘Welke, die van Exodus of die van Deuteronomium? En bedoelt u dan de Tora, de Septuagint of de Vulgaat?’ als iemand over de Tien Geboden begint), maar wat hier aan diversiteit uit de lade wordt getrokken is sterk.

En het bizarre is vooral: al die variatie ten spijt, er zit niet één cover tussen met een begrijpelijk lopende tekst! Ze doen het allemaal anders, en ze zijn allemaal op een andere manier wartaal. Dat is best knap.

Nouja, wat kun je ook anders verwachten hè, in een lied over Babylon. [Por.] Precies. Daarom dan ook afgesloten met de cover die alle andere covers overbodig maakt: Bruce ‘eigenlijk heet ik Ernst Gottfried Bielke‘ Low met Die Legende von Babylon:

En dit was dan weer Ouwe hitjes helemaal aan gort fileren. Volgende week: het complete oeuvre van Bløf. Ik zeg, goedenavond!