Staatsie

Geplaatst doorDrabkikkerGeplaatst inBe- en verwonderingen, Taal

ik ben op ferkantsie geweest luek he en we zijn nar het strant gewest leuk he en mama ging met me sweme maar toen kwame der steets golfe maar ik fon het hil leuk en toen gigne we wir nar hius en ik hep en barbie gekrege luek he

Een vraagje ter uwer overpeinzing: ik ben al jaren benieuwd waarom het woord staatsie (als in staatsieportret e.d.) is gespeld alsof er zich een driejarige mee heeft bemoeid. Waarom is het niet gewoon statie? Het Etymologisch Woordenboek geeft uitgebreide achtergronden (dat het met ‘staan’ te maken heeft; ja hèhè), maar verheldert niets over de ongebruikelijke spelling. Iemand enig idee?

(Ik had deze zelfde afvraging met het woord intelligentsia, maar inmiddels weet ik dat dat zo gespeld is omdat het rechtstreeks uit het Russisch is geleend.)

Update 21-4-2010: Ha, dit is wat de Nederlandse Taalunie erover zegt:

Waarschijnlijk is staatsie (‘pracht en praal’, ‘plechtige optocht’) een versmelting van het aan het Frans ontleende stage (‘verhoging’) en staat (in de betekenis ‘vertoon’, ‘praal’, ‘pracht’, ‘luister’). Met dit woord zijn verschillende samenstellingen gevormd, o.a. staatsiebed, staatsiedegen, staatsiefoto, staatsiekleed, staatsiekoets en staatsiewagen.

Naast staatsie komt ook het woord statie voor, met onder meer de betekenissen ‘afbeelding van een gedeelte van Christus’ kruisweg’ en ‘standplaats van een priester’. Dit woord wordt bovendien gebruikt in de samenstelling statiegeld (‘waarborggeld’).

Ik denk dat de pluimen dus andermaal naar Absent Martian gaan. Passen ze er nog bij?

20 gedachten over “Staatsie”

  1. Is dit weer van de cavia-eigenaar/-ares?
    Ik weet het ook niet, van staatsie. Maar ik dacht dat ‘intelligentsia’ rechtstreeks uit het Tsjechisch ontleend was, wat ook een extra goeie reden zou zijn voor deze spelling in ons alfabet.

    Like

    Beantwoorden

      2. Heb jij soms in Nijmegen of Groningen gestudeerd of zo? In het Russisch schrijf je het toch ook niet met !! Lekker logisch. Wéér veels te niks van begrepen.

        Like

        Beantwoorden

        1. ‘!!’? (gestudeerd in Groningen, Nijmegen, Leiden, Amsterdam, Utrecht en Gent. Drabkikker niet, die alleen in Groningen geloof ik)

          Like

          Beantwoorden

  2. Hmm, gevalletje van vroege ontlening aan het Latijn en nativisatie door lieden die niet braaf naar de Latijnse school geweest waren, denk ik, ‘staatsie’. Zó onduidelijk zijn Q. c.s. nou ook weer niet…

    Like

    Beantwoorden

    2. Is geen onaannemelijke gedachte inderdaad. Maar een tikje opmerkelijk dat er dan geen enkel ander woord last van dat verschijnsel heeft gehad. Graatsie, devootsie, penitentsie, lijken me toch ook woorden die zich voor vroege ontlening lenen.

      Like

      Beantwoorden

Plaats een reactie